W dniu 6 lipca 2020 roku mija 100 lat od powołania do życia dnia 6 lipca 1920 roku Okręgowych Urzędów Ziemskich, które po wojnie przekształciły się w Jednostki Geodezji Urządzeniowo-Rolnej nazywane potocznie Wojewódzkim Biurem Geodezji.
Nazwa Jednostek Geodezji Urządzeniowo-Rolnej na przestrzeni 100 lat zmieniła się wielokrotnie. Ciągłością potwierdzającą tożsamość jednostek jest przepływ pracowników oraz główne strategiczne działanie jakim jest realizacja scaleń gruntów. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, realizacje scaleń gruntów umiejscowiono w Urzędach Ziemskich a obecnie prace te w oparciu o ustawę o scalaniu i wymianie gruntów realizują Jednostki Geodezji Urządzeniowo-Rolnej powołane do życia uchwałami sejmiku poszczególnych województw.
Zatem w 2020 roku obchodzimy 100 rocznicę istnienia Jednostek Geodezji Urządzeniowo-Rolnej w Polsce. Z tej okazji zasadnym będzie zacytowanie hasła: Od Okręgowych Urzędów Ziemskich do Wojewódzkich Biur Geodezji – 100 lat Jednostek Geodezji Urządzeniowo-Rolnej w Polsce.
W związku z powyższym w dniach od 25 do 26 czerwca 2020 roku w Lublinie planowana była organizacja ogólnopolskiej konferencji pn. Rola Jednostek Geodezji Urządzeniowo-Rolnej w Polsce i ich wpływ na rozwój rolnictwa przez realizację scaleń gruntów. Konferencja organizowana na 100-lecie Jednostek Geodezji Urządzeniowo Rolnej miała być podzielona na 3 bloki tematyczne tj. blok nr 1) Scalenia gruntów – szansa na rozwój wsi i obszarów wiejskich, blok nr 2) Scalenia gruntów – efektywność ekonomiczna scaleń gruntów, blok nr 3) Konsultacja założeń i projektu Planu Strategicznego WPR 2021 – 2027 w zakresie interwencji dotyczącej scalania gruntów wraz z zagospodarowaniem po scaleniowym.
W trakcie Konferencji miał być zaprezentowany m.in. Rys historyczny oraz dokonania jednostek Geodezji Urządzeniowo-Rolnej w latach 1920 – 2020.
Z uwagi na sytuację związaną z koronawirusem, organizacja Konferencji została przełożona na inny termin.
Poniżej prezentujemy Rys historyczny Jednostek Geodezji Urządzeniowo-Rolnej w Polsce:
W okresie dwudziestolecia międzywojennego zadania geodezji urządzeniowo–rolnej wykonywane obecnie przez Jednostki Geodezji Urządzeniowo-Rolnej, nazywane potocznie Wojewódzkimi Biurami Geodezji realizowały Okręgowe Urzędy Ziemskie, powołane do życia ustawą z dnia 6 VII 1920 r. o organizacji urzędów ziemskich (Dz. U. 1920, nr 70, poz. 461), zastąpiona ustawą z 11 VIII 1923 r. (Dz. U. 1923, nr 90, poz. 706). Z dniem 8 listopada 1932 roku na mocy Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych zostały powołane Powiatowe Urzędy Ziemskie. Do głównych zadań Urzędów Ziemskich należała regulacja obrotu ziemią, realizacja reformy rolnej a także prowadzenie prac nad przebudową ustroju rolnego (parcelacje i scalenia gruntów, likwidacja służebności gruntowych) oraz sprawy melioracji gruntów.
Po wojnie zostały reaktywowane Wojewódzkie Urzędy Ziemskie, przemianowane dekretem Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 1946 roku na Działy Rolnictwa i Reform Rolnych w Urzędach Wojewódzkich. W wyniku kolejnej reorganizacji administracji dnia 1 kwietnia 1953 r. powołane zostały do życia jednostki organizacyjne o nazwie Wojewódzkie Zarządy Urządzeń Rolnych a następnie dnia 1 maja 1954 r. Zarządy Urządzeń Rolnych.
Dnia 1 lipca 1958 roku nastąpiła reorganizacja Zarządów Urządzeń Rolnych w wyniku której powstały Wojewódzkie Biura Geodezji i Urządzeń Terenów Rolnych.
Następnie zarządzeniem Ministra Rolnictwa nr 18 z dnia 31.01.1962 r. zostały powołane do życia Powiatowe Biura Geodezji i Urządzeń Terenów Rolnych.
Od 12 sierpnia 1965 r. na mocy Zarządzenia Ministra Rolnictwa dotychczasowa nazwa jednostek zmieniona została na Wojewódzkie Biuro Geodezji i Urządzeń Rolnych.
Następnie Uchwałą Nr 122/75 Rady Ministrów z dnia 10 lipca 1975 roku w sprawie utworzenia Wojewódzkich Biur Geodezji i Terenów Rolnych oraz zadań w zakresie gospodarki ziemią powołano do życia Wojewódzkie Biura Geodezji i Terenów Rolnych a następnie Zarządzeniem Nr 143 Ministra Rolnictwa z dnia 19 VII 1975 r. w sprawie organizacji i zakresu działania Wojewódzkich Biur Geodezji i Terenów Rolnych określono zakres i zasady ich organizacji i działania.
Z dniem 1 stycznia 1999r. przeprowadzoną kolejną reformę administracji państwowej. W wyniku reformy powstało 16 województw, w ramach których powstała administracja rządowa i samorządowa. Z tą chwilą Wojewódzkie Biura Geodezji i Terenów Rolnych łącznie z przypisanymi im zadaniami włączono w struktur nowo powstałych województw samorządowych a nazwy Wojewódzkich Biur Geodezji i Terenów Rolnych zostały zmodyfikowane stosownie do uchwał Sejmików Wojewódzkich.
I tak obecnie istnieją w Polsce następujące Wojewódzkie Biura Geodezji:
- Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Gdańsku
- Wojewódzkie Biuro Geodezji w Białymstoku
- Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Zielonej Górze
- Wielkopolski Zarząd Geodezji, Kartografii i Administracji Mieniem w Poznaniu
- Mazowieckie Biuro Geodezji i Urządzeń Rolnych w Ostrołęce
- Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych we Wrocławiu
- Wojewódzkie Biuro Geodezji w Łodzi
- Wojewódzkie Biuro Geodezji w Lublinie
- Częstochowskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Częstochowie
- Beskidzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Żywcu
- Krakowskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Krakowie
- Świętokrzyskie Biuro Geodezji w Kielcach
- Podkarpackie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Rzeszowie.
Główne zadania Jednostek Geodezji Urządzeniowo- Rolnej, to realizacja scaleń i wymian gruntów, sporządzanie planów urządzeniowo-rolnych oraz inne prace urządzeniowo-rolne i prace geodezyjno-kartograficzne na rzecz samorządów województw, które przyczyniają się do rozwoju poszczególnych regionów Polski. Według danych z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w latach 1919 – 2018 zrealizowano w całej Polsce prace scaleniowe o łącznej powierzchni 11 320 777 hektarów (odpowiednio: 5 422 329 ha przed wojną i 5 898 448 po wojnie, z pominięciem okresu 1948 – 1968), przyczyniając się tym samym do wzrostu efektywności gospodarowania i podniesienia konkurencyjności polskiego rolnictwa oraz do zrównoważonego i zgodnego z oczekiwaniami lokalnej społeczności, rozwoju obszarów wiejskich.
